Gaat Google straks onze foto's maken zonder dat er een camera aan te pas komt? Kunstmatige intelligentie en algoritmen helpen niet alleen foto's te verbeteren, ze kunnen nu al details invullen die de camera niet eens heft gezien. Diverse fotobedrijven hebben een eigen AI-lab, zoals Skylum, dat het bewerkingsprogramma Luminar uitbrengt.

Google en Apple experimenteren volop met 'computational photography' waarbij ze 'machine learning' inzetten om beelden te manipuleren. Anderen spreken over 'artificial intelligence' (AI, kunstmatige intelligentie) en de inzet van algoritmen. De ontwikkelingen gaan snel, constateren Forbes en TechRadar. Je vindt AI in smartphones van Huawei, Apple en anderen, maar Google spant de kroon.

Google voegt toe wat de camera niet heeft gezien
Google kwam eind vorig jaar met 'Night Sight', een tool waarmee je onduidelijke nachtfoto's kan veranderen in aantrekkelijke en heldere beelden. Het bijzondere aan de tool is dat het ook details weergeeft die de camera niet eens op de sensor heeft vastgelegd. Voor zwarte plekken waar beeldinformatie ontbreekt, berekent Google wat daar had moeten staan als er voldoende licht was geweest.

Het brengt fotografie in de richting van 'computer-aided illustration'. Het beeld dat ontstaat, is gebaseerd op de realiteit, maar laat meer van de werkelijkheid zien dan de camera heft geregistreerd. Het beeld is 'echter dan echt', zoals The Guardian het samenvat.

Kunstmatige intelligentie zal de grootste impact op fotografie hebben sinds de introductie van de digitale camera, schrijft kunstsite artsy.net. In de toekomst kan iemand een foto maken zonder camera, met alleen AI-software. Je beschrijft wat je op een foto wil zien en de software gaat voor je aan de slag. Je kan tegen de spraakassistent zeggen: „Siri, ik wil een beeld van een vrouw met rood haar die in een park in de herfst wandelt met rode, oranje en gele bladeren om haar heen." Je krijgt dan meerdere opties op je scherm te zien waaruit je de beste kan kiezen.

AI-programma analyseert de foto zelf
Diverse fotobedrijven hebben al een eigen AI-laboratorium. Een van de voorlopers is het Skylum AI Lab in Californië. Van hen komt het fotobewerkingsprogramma Luminar, dat ook in Nederland populair is. Het meest bijzondere aan het programma is het Accent AI Filter, dat kunstmatige intelligentie toepast.

Het filter analyseert een foto en gaat vervolgens accenten leggen. Met soms verbluffende resultaten. Het AI-filter heft daartoe een lange training gehad en is nu in staat zelf te bepalen hoe het met behulp van algoritmen een foto kan verbeteren. Niet alleen worden bepaalde stukken er uitgelicht, maar juist die delen die de foto betekenis geven. De mate van het effect kan je zelf instellen. Soms maakt het AI-filter nog rare keuzes, maar dan gebruik je het gewoon niet. Ook Adobe is bezig kunstmatige intelligentie toe te voegen aan bewerkingsprogramma's als Lightroom en Photoshop.

Beeldverwerking op de persoon toegespitst
Alex Savsunenko van Skylum AI Lab wil de fotobewerkingssoftware uiteindelijk personaliseren. De editing tools moeten zoveel mogelijk de stijl van de fotograaf leren kennen. Het programma moet leren welke bewerkingen een fotograaf normal doet en die daarna zelf toepassen. De software doet het werk en de fotograaf krijgt een foto afgestemd op zijn persoonlijke stijl. Het blijft mogelijk om het beeld daarna nog handmatig aan te passen. Vergaande personalisering is nu nog toekomstmuziek, maar het komt er aan, verwacht Savsunenko.

De ene portrait mode is de andere niet
Smartphones gebruiken algoritmen om meerdere camera's te combineren. Apple nam het voortouw. Apple's portrait mode maakt de achtergrond vaag waardoor een portret mooi loskomt van de rest. De iPhones worden daar steeds beter in, omdat Apple machine learning inzet. Goedkope toestellen gebruiken andere technieken die de achtergrond bij een portret wel vaag krijgen, maar niet zo mooi dromerig.

Met de nieuwste iPhones kan je achteraf ook de scherpte veranderen. Wil je de voorgrond scherp of juist de achtergrond? Normaal stel je dat in (automatisch of handmatig) en dan ligt het vast. De nieuwste iPhones bewaren meerdere beelden en zo kan je de scherpte na het nemen van de foto nog wijzigen. Dat is een kleine revolutie in de fotowereld.

Het grote nadeel van smartphones is dat algoritmen van alles vastleggen, waardoor je als fotograaf weinig keus hebt. Dat kan gaan om belichting, scherpte etc. Het is vooral vervelend als het om kleur gaat. De iPhones staan er om bekend dat ze de meest natuurlijke kleuren hebben. Met de iPhone zijn speelfilms gemaakt, zo goed zijn ze, zoals recent nog de horrorfilm Unsane van Steven Soderbergh.

Bij smartphones van veel Aziatische merken schreeuwen de kleuren en zijn ze overzadigd (hele felle kleuren dus, RR) . Dat heeft te maken met het internet. Foto's die goed scoren op Instagram zijn licht en hebben knallende kleuren. Dat levert meer hits op, maar het beeld is minder natuurlijk. Samsung is een meester in felle kleuren die het goed doen op internet, maar oververzadigd zijn.

Beauty algoritmen
Een opvallende vinding zijn de beauty algoritmen die Aziatische merken als Xiaomi en Huawei gebruiken. Jonge vrouwen krijgen er een prachtige gladde huid door. Maar bij ruige mannen met een baard is zo'n gladde huid geen gezicht. Op sommige toestellen kan je de beautymode aan of uitzetten, bij andere zit het er standaard op.

De duurste smartphones kunnen fotograferen in RAW-bestanden. Dat heeft voordelen, want dan valt achteraf nog veel aan tepassen, ook de kleuren. De meeste smartphones geven gecomprimeerde JPEG-bestanden waaraan je weinig kan veranderen.

Kunstmatige intelligentie zal uiteindelijk ook zijn weg vinden binnen grote cameramerken als Nikon, Canon of Fujifilm. De smartphones lopen voorop bij AI, maar kunnen nog niet op tegen de betere fotocamera's. Dat komt door de kleinere beeldsensor van de smartphones. Foto's van smartphones zijn goed voor social media, maar minder geschikt om uitvergroot aan de muur of een bushokje te hangen.

AI heeft steeds meer invloed, maar vergeet niet de hand van de meester. Savunenko noemt een beroemde foto van Alfred Eisenstaedt uit 1945. Het is de fotograaf die de historische context en de emoties van die dag op het eind van de Tweede Wereldoorlog weet vast te leggen. Dat geldt eigenlijk voor alle foto's waarbij het gaat om authenticiteit. Storytelling in beeld kan je niet aan computers over laten, dat doen mensen. AI is wel steeds meer een handig hulpmiddel daarbij.