​Door Gérard Ghazarian - DEEL 2

CEO Candid Group voorspelt: individuen zullen hun recht op data-eigendom opeisen en te gelde maken.

Big data staan aan de basis van onze huidige innovaties en technologische ontwikkelingen. Van zelfrijdende auto's tot handige apps, van zoekmachines tot spraakassistenten. Toch is het maar een handjevol bedrijven dat hier echt rijk mee wordt. Vooral bedrijven als Google en Facebook zitten op een oneindige berg data die ze streng bewaken en te gelde maken, vooral voor marketingdoeleinden. 

De nieuwe e-privacywetgeving, die momenteel ter goedkeuring bij de EU-landen ligt, legt de vrije online dataverzameling van dit soort bedrijven aan banden. Nog meer dan de huidige privacywet AVG/GDPR. Critici slaan alarm. Deze inperking zou wel eens het einde van de digitale economie kunnen betekenen. Zonder big data strandt de vooruitgang. Maar is dat wel zo? Misschien is een fundamenteel andere kijk op data en de waarde ervan nodig. Die kan juist als accelerator van innovatie werken. De belangrijkste vragen die daarvoor beantwoord moeten worden luiden: Van wie is de data? En wie verdient eraan?

De eerste vraag werd al beantwoord door de AVG/GDPR. Burgers zijn eigenaar van hun persoonlijke data. Ze hebben het recht die in te zien, te weten wat ermee gebeurt en zo nodig te laten verwijderen. De e-privacywet gaat nog een stapje verder en beschouwt ook big data als persoonsgegevens en dus eigendom van de burger.

Toch zijn burgers niet degene die eraan verdienen. Terwijl zij het zijn die de hele dag big data genereren. Als ze hun locatie delen via Google Maps, hun tijdlijn op Facebook bijwerken, een reis boeken, nieuws lezen, een video bekijken, een Uber bestellen, een webshop bezoeken of tijdens al die andere handelingen op internet. Op die manier doen we als onwetende consumenten vrijwilligerswerk voor de grote databedrijven en vullen we met onze smartphones, tablets en computers de databases en portemonnees van de bedrijven in Silicon Valley.

'De e-privacywet gaat nog een stapje verder en beschouwt ook big data als persoonsgegevens en dus eigendom van de burger'​

Maar wat gebeurt er als al die consumenten hun eigendomsrecht op hun eigen data opeisen en dat zelf te gelde willen maken? Als ze weigeren nog langer toestemming te geven voor het verzamelen van hun big data? Althans: zonder vergoeding. Een individu kan natuurlijk nooit op tegen een bedrijf als Google. En van een paar duizend mensen die uit protest hun Facebook-account opzeggen ligt Mark Zuckerberg ook niet wakker.

Consumenten zullen als collectief moeten optreden. Dat lijkt moeilijker dan het is. De nieuwe e-privacy verordening biedt voldoende handvatten voor het ontstaan van collectieve organisaties of bedrijven - noem het een soort datavakbonden - die de belangen van de databezitters vertegenwoordigen.

Met technologieën als blockchain is het bijvoorbeeld denkbaar dat iedere consument al zijn big data verzamelt in een soort digitale datakluis, een individuele, virtuele locatie waarvan elke burger zelf de eigenaar is. Hij of zij bepaalt zelf welke data wanneer en hoe lang wordt gedeeld en met wie. Gratis of tegen betaling.

Basis voor data-democratie
Zo ontstaat een voedingsbodem voor een data-democratie. Consumenten hebben 'stemrecht' en worden netjes betaald voor het genereren van data. De internettycoons op hun beurt voeren de 'wens van het volk' uit en betalen voor hun belangrijkste bedrijfskapitaal. Radicaal? Wellicht. Het lijkt een datarevolutie. Een dergelijk systeem biedt niet alleen voorddelen voor individuen maar ook voor andere bedrijven in de markt. Nieuwe toetreders hebben dezelfde kansen om data te verzamelen als de Googles, Facebooks en Amazons van deze wereld. Dat zorgt voor een meer liberale en transparante data-economie.

Kwaliteit van data
Bovendien verbetert het de kwaliteit van data. Een voorbeeld: Nu worden consumenten via geotargeting gevolgd als ze een winkelcentrum betreden. Misschien is die persoon wel bereid om tegen betaling meer informatie te geven. Over welke winkels zijn bezocht, waarom die persoon daar was en wat er uiteindelijk om welke reden wel of niet is gekocht. Dit soort diepgaande individuele gegevens zijn veel waardevoller dan de abstracte en intentieloze data die vandaag de dag worden opgeslagen en verhandeld.

De vraag is of individuen voldoende urgentie voelen om een collectief te vormen en hun datarechten op te eisen. Toch klinkt het zo logisch, zo aantrekkelijk en zo basaal, dat het haast onvoorstelbaar is dat het niet zover komt.