Dat veel tijd doorbrengen op social media niet bevorderlijk is voor je gemoedstoestand, rust en geluk wisten we natuurlijk al lang. Al is het maar omdat talloze studies dat telkens opnieuw uitwijzen. Maar niets zo overtuigend als visualisatie. En dat bewijst de Netflix-topper Black Mirror, de anthologieserie die in elke aflevering aandacht besteedt aan de bijwerkingen van moderne technologie en internet.

 
Met een grote belangstelling bekeek ik een paar weken geleden in ‘een poep en een zucht’ alle op Netflix verschenen seizoenen van Black Mirror uit. Op aanraden van een vriendin, die precies goed had ingeschat dat ook ik deze serie een verrassend pareltje zou vinden, het grensde aan serendipiteit. Voor mensen die ‘m al lang kennen: BM is inderdaad niet nieuw. De eerste aflevering van de Britse serie verscheen in 2011. Na de eerste twee seizoenen nam Netflix de uitzendrechten over van Channel 4. Het derde seizoen, bestaande uit zes afleveringen, verscheen pas eind oktober 2016 op Netflix.

 
Like, like, like 
Van alle afleveringen intrigeerde aflevering 1 van het derde seizoen ‘Nosedive’ me misschien wel het meeste. Geënt op het gegeven dat we leven in een wereld die draait om extreme online bevestiging. In de vorm van likes, hartjes, swipes, comments, endorsements and so on. In de aflevering geven mensen elkaar ratings door middel van een sterrensysteem à la Uber of Airbnb. Maar dan in real life. De ratings zijn direct zichtbaar voor de ontvanger en volgers op hun telefoon. Een vriendelijk praatje in de lift met die trien van vroeger? Goed voor 4 sterren. Een compliment over het gratis koekje bij de koffie (voor je ‘m in de prullenbak flikkert natuurlijk), 5 sterren in de pocket van de bakker!

 
Oopsy daisy 
Hoe meer likes je krijgt, des te meer deuren gaan er voor je open in de wereld die in Nosedive wordt beschreven: de beste tafel in je favoriete restaurant, korting op een exclusief appartement, de fast lane op het vliegveld… Het ligt allemaal binnen handbereik. Er is maar één voorwaarde: vergeet gewoon even wie je bent en wees niet langer jezelf, wil je? Je identiteit is volledig ondergeschikt aan sociaal wenselijk gedrag. Wees leuk tegen elke willekeurige voorbijganger, strooi met valse complimenten, negeer iedereen met een te lage ratingscore (slecht voor je imago!). En als je slachtoffer wordt van - ik noem maar iets - een auto die je door zijn ‘sportieve rijstijl’ in combinatie met een grote plas op de weg voorziet van een nat pak, dan zeg je ‘Oopsy daisy’ of iets in die trant. En dus niet ‘kutzooi!’, omdat die ‘k’ er zo lekker uit knalt. Ga vooral zelf kijken, maar in de serie mondt al dit onnatuurlijke gedrag en deze valse bescheidenheid uiteindelijk uit in haast psychotische razernijen.

 
Blote konten manie 
Een hyperbool? Een tikkeltje absurdistisch, noemde een vriendin het. Maar zo overtrokken komt de aflevering op mij helemaal niet over. Zeker niet als ik kijk naar Instagram en hoe veel twenty something meiden zich profileren en op zoek zijn naar die bevestiging. Vol verbazing scroll ik door een toenemend aantal profielen vol blote, bolle konten. Meiden die in een stringetje op de foto staan, de kont pront naar achter met de tekst ‘happy humpday’. Of – erger nog – een quote die compleet los staat van die kont. Maar bijvoorbeeld een quote die jou vertelt dat alles in het leven mogelijk is. De rating – ha, leuke woordspeling, ja – bestaat hier uit het geven van ‘perziksymbolen’, ten teken dat de bolle bips een ‘enorme inspiratie’ voor de liker is.

 
Behoefte aan bevestiging 
Vooral jonge meiden zijn op Instagram bezig met bevestiging. ,,Zij hebben behoefte aan herkenning en een like betekent: ik vind jou leuk,” zo zei kids- en jongerenmarketeer Angela Weghorst naar aanleiding van een groot onderzoek al eens in een interview met frank.news.

Was het eerder nog trend om jezelf alleen in het beste licht, met de beste filter, goed in de make-up en net nadat je gepoept had (want platte buik) te fotograferen. Tegenwoordig draait het om #bopo (body positivity). Licht hoeft niet meer flatterend te zijn, cellulitis wordt niet gephotoshopt en over een rolletje hier en daar wordt liefdevol gesproken… Dit zou echt een fantastische ontwikkeling zijn voor alle vooral jonge meiden die kampen met onzekerheid – dat meen ik! - ware het niet dat ook hier weer een druk vanuit gaat. Want nu doe je pas echt mee als je jezelf in vol ornaat laat zien. Moet je juist foto’s met ijsjes posten en is het een sport jezelf onflatteus neer te zetten…. Maar wat nou als je daar helemaal geen zin in hebt, maar je bent 20 en voelt de druk om vooral mee te doen?

 
Verkeerd signaal 
Het barst op Instagram onder deze jonge meiden van de ‘ED survivoris’ (eating disorder, red.) of ‘mental health advocates’ die daarmee laten zien dat een eetstoornis – overwonnen of niet – nog altijd een groot onderdeel van hun identiteit uitmaakt. Ze vertellen de valse boodschap ‘dat je er mag zijn’ en dat ‘je jezelf alleen met jezelf moeten vergelijken’, maar posten daarbij wel doodleuk dat plaatje waarin ze zelf met perfect lijf in de laatste mode of een bikini staren naar een stip op de horizon. ,,O, had ik maar zo’n lichaam teruggekregen na het genezen van mijn eetstoornis,” gonst het in de comments. Is dat dus echt het signaal dat je een meisje dat een eetstoornis had of heeft wilt geven? Ze gaan mee in de hype van fitnesswedstrijden, zetten zich er een paar maanden later weer tegen af en posten junkfood foto’s #girlslovecarbs. Bedenken dan dat ze meer zijn dan fitgirl en halen het woord uit hun accountnaam, om vervolgens de balans op te zoeken. We zien een truttige foto van 1 glaasje wijn of een stuk cheesecake #balanceiskey, waarmee ze anderen – onbedoeld? - laten zien hoe gedisciplineerd ze zijn. Ik zie namelijk nooit foto’s van een uit de hand gelopen avond met 2 flessen wijn of 4 keer in de week een stuk taart, omdat er nou eenmaal veel verjaardagen waren. De volgers vinden elke nieuwe richting weer even inspirerend voor hun eigen leven… En meestal tussen deze fases door zijn er wat periodes dat de populaire meiden even een break nemen op Instagram, omdat ze erachter kwamen dat er meer is in het leven. Maar gelukkig zijn daar de vele likes en warme reacties bij terugkomst.

 
Wolf in schaapsklerenhype 
En dan hebben we nog de transformatiehype. Wil je een paar K aan likes binnenhalen dan moet je transformeren. Dat hoeft niet heel schokkend te zijn hoor. Een nieuwe job is al voldoende. Als je het maar goed dik aanzet en het emotioneel maakt. Dan ben je direct een bron van inspiratie voor iedereen die ook best wat anders zou willen. ,,Eerst had ik een goede baan in het corporate bedrijfsleven. Nu werk ik voor een sportschool en ben ik professioneel fitgirl.” Ik maak geen grap, woorden van deze strekking komen voorbij. Geen ruimte voor grijs; bedrijfsleven: boeh, slecht! Fitgirl: goed. Wat volgt is een lading aan positieve reacties, waarna deze Instagrammer elke zoveel weken een variatie op de post over haar carrière switsch-verhaal doet. Want wat als de likes te lang uitblijven? ,,Jullie reacties zijn zo fijn. Zal ik anders een blog starten over ‘mijn verhaal’ om jullie te inspireren?’ Inspiratie mag van mij nu tot grootste, sleetste containerbegrip worden verklaard.”

Noem me een azijnzeiker, maar deze ontwikkeling vind ik kwalijk! De ‘wolf in schaapsklerenhype’. Al die meiden die anderen online aanmoedigen zichzelf te zijn, terwijl ze ondertussen (onbewust) een heel ander geluid afgeven.

 
Seizoen 4
Nog even over Black Mirror dan! Seizoen 4 is in de maak en Jodie Foster schijnt director van een van de afleveringen te zijn. Waarschijnlijk is het seizoen in de herfst van dit jaar te zien op Netflix. Ik kan niet wachten.