Weer zo'n onderzoekje dat GenZ (geboren 1995 tot 2010) slecht bezig is omdat die generatie alleen op Instagram rondhangt? Toegegeven, maar we probeerden een beetje verder te kijken dan die respondentenpoule klein is. Hoe gesloten is die filterbubbel van jongeren en vooral: waar liggen de mogelijkheden?

Voor jongeren van 18 tot 21 jaar vormt social media de voornaamste nieuwsbron. Business Insider vroeg 1884 jongeren om aan te geven waar ze hun nieuws vandaan halen (meerdere antwoorden mogelijk) en op 1 kwam social media (59 procent), daarna volgde tv (50 procent) en vrienden eindigde als derde met 36 procent. Vervolgens werd gevraagd welk social media platform dagelijks wordt gecheckt en Instagram eindigde op 1 met 65 procent, YouTube als tweede met 62 procent en Snap met 51 procent.

Niet zo'n briljant onderzoek
Natuurlijk is het niet zo'n briljant onderzoek met wat weinig respondenten, maar het idee, het mechanisme erachter kan wel boeiend zijn. De aanname van dit verhaal is een beetje dat de populariteit van social media in het algemeen en Instagram in het bijzonder negatieve gevolgen heeft voor de meningsvorming van jongeren. Op Instagram immers ontbreekt vaak het volledige verhaal en dus de nuance, er zijn korte delen van speeches te zien van presidentskandidaten waarbij het fragment er altijd vanuit een bepaald belang op is gezet.

Dat gebeurt vaak vanuit de kant van Trump-aanhangers, maar ook vanuit het Democratische perspectief van - bijvoorbeeld - Alexandria Ocasio-Cortez. In de kern komt het neer op een oud verhaal namelijk dat op social media de extreme kanten lonend zijn terwijl in de oude media 'balans' wat beter functioneerde. Ook in dit geval omdat ze misschien aan die zijkanten wat beter beseffen hoe effectief het medium is.

Geen verloren generatie
Het is om allerlei redenen niet goed om heel negatief te doen over deze generatie, die haar nieuws voor een groot gedeelte van Instagram haalt. Als eerste kun je niet alle genZ-rs over één kam scheren; ook onder deze generatie bevinden zich grote aantallen kranten- en boekenlezers, mensen die zich informeren via uitgebreide docu's die daarna rustig een standpunt innemen en erover debatteren op de Universiteit of hockeyclub.

Zo had de Volkskrant een aardig verhaal over het bestaan van filterbubbels op social media. Volgens onderzoekers zitten we niet allemaal opgesloten in die bubbel, juist omdat iedereen verschillende bronnen heeft voor informatie. Bovendien is het maar een aanname dat de manier waarop het medium functioneert ook direct leidt tot oppervlakkigheid hoewel Marshall McCluhan niet voor niks zei: the medium is the message.


Vertrouwen in media
Op aanraden van de mannen van de Podcast over Media die ons op het idee brachten voor dit onderwerp schakelen we dan even over op professor journalistiek Jay Rosen (New York University) die altijd weer verstandige dingen zegt over het vertrouwen in media. Hij haalt bijvoorbeeld in deze speech Aron Pilhofer aan die de vraag stelde: hoe zou een nieuwsorganisatie eruitzien als hij was ingericht voor het opbouwen van vertrouwen en niet voor scoops, clicks of tijd besteed op de site?

Toen Rosen daar trouwens verder over nadacht, vond hij dat het niet moest gaan om vertrouwen want juist media als Breitbart of Trump kunnen vertrouwen opwekken bij de achterban door de tegenstanders af te fikken (en datzelfde geldt voor de andere kant trouwens). ,,Je moet het nieuws kunnen verifiëren in combinatie met het vertrouwen.

De mannen van de Podcast over media zeggen er ook wel…..goeie dingen over…. Ernst Jan Pfauth: ,,Op Instagram krijg je alleen maar het gedeelte uit het debat met Joe Biden dat hij ooit beleid steunde dat rassenscheiding in de hand werkte. Je krijgt een gefragmenteerd deel van de werkelijkheid mee.''

Alexander: ,,Hoe lang hou je nog bepaalde sites zoals Nu.nl waarbij iedereen nieuws op dezelfde manier leest? Als je jezelf in een pro Trump-account opsluit dan zie je niks anders. De werelden van de pro en anti Trump kampen zijn heel erg gesloten. Als dat de leidende nieuwsbron is dan komt er een hele productie op gang waarbij je die extremen dus opzoekt. Nu kan je nog refereren aan journalisten van de Telegraaf en Nu.nl die alles overzien die uitgaan van een gedeelde werkelijkheid wat zo ver afstaat van volgen via Instagram.''

Ernst-Jan: Je krijgt twee uitersten waarbij Joe Biden het debat wint en eentje waarin hij verliest en die twee komen niet bij elkaar.'' Het is een thema in het leven van de mannen: hoe doorbreek je die mediabubbel waarin veel mensen zitten?

Verantwoordelijkheid nieuwsmedia
Als je het zo bekijkt ligt er natuurlijk nogal wat verantwoordelijkheid bij bestaande en nieuwe nieuwsorganisaties. Zij moeten het vertrouwen winnen van jongeren zodat zij niet klakkeloos vertrouwen op de mensen met een belang, maar dat ook nuance een plek krijgt op Instagram.

Dat betekent dus dat mediaorganisaties via Instagram twintigers moeten verleiden om het nieuws wat genuanceerder te bekijken en bij commerciële mediabedrijven is dat natuurlijk niet altijd de reden van het bestaan (want jongeren zijn pas de klanten van - hopelijk - morgen en niet van vandaag). Daarin zie je ook het belang van een publieke omroep mooi terug; de NOS ziet het als een missie om jongeren te bereiken en dat staat daar los van het - vrij wankele - verdienmodel. Die van RTL Nieuws met 301.000 volgers is trouwens ook prima.

Het is vooral belangrijk dat die nieuwsmedia jongeren niet afschrijven. NOS Stories heeft 494.000 volgers op Instagram en je kunt daar prima even bekijken wat er speelt rond een thema als Willem Holleeder. De activiteiten van grote 'nieuwsorganisaties voorheen bekend als kranten' zijn toch iets minder; de Instagrampagina van De Volkskrant is zo'n beetje de fotobak van de redactie en zo moet het niet natuurlijk. Bij De Telegraaf is dat wel beter trouwens, ook omdat video daar wat meer geïntegreerd is in de nieuwsorganisatie. Je moet wel de wedstrijd aangaan als nieuwsorganisatie met al die gekleurde content.