Door Bas van Teylingen

Bas van Teylingen werkt al bijna zijn hele leven in de traditionele mediawereld. Sinds een paar jaar stort hij zich vol enthousiasme en met succes op YouTube en de wereld van social media. In deze blog is hij boos op RTL dat geen verantwoordelijkheid neemt voor de content op YouTube.

Mijn zoon van 13 jaar wil graag regisseur worden en na de HAVO naar de filmacademie. Hij is net zoals ik gek op films kijken en daarom gaan wij elke woensdagavond samen naar de bioscoop. Hij en ik zijn behoorlijke allesvreters, we willen zoveel mogelijk films zien. Maar waar we soms tegenaan lopen is de leeftijdskeuring. Hij is 13 en er zijn een hoop films 16+. En ook al ben ik als zijn vader met hem mee, hij komt onder geen beding de zaal binnen. Ook al kan ik vaak inschatten of de film voor hem geschikt is. Maar nee, daar zijn ze heel streng in en dat is goed.

Seks in de film
Maar waarom zijn die films dan 16+? Niet zozeer vanwege geweld of taalgebruik, maar vaak vooral vanwege seks in de film. En dan heb ik het over seks in de breedste zin van het woord, soms is het namelijk heel onschuldig. Maar okay, we hebben een leeftijdskeuring en daar moeten we gewoon rekening mee houden. Er is over nagedacht, net zoals bij de leeftijdskeuring op televisie. Wel is het een beetje krom dat je een 16+ film als bijvoorbeeld Deadpool een paar maanden later gewoon thuis via iTunes kunt bekijken. En dan zit er niemand van de leeftijdskeuring naast mij op de bank om te kijken of mijn minderjarige zoon wel of niet meekijkt.

Leeftijdskeuring op YouTube
Maar hoe zit dat op YouTube dan? Is daar ook een leeftijdskeuring? Dat zal toch haast wel? Onze minderjarige kinderen die al vanaf heel jong beginnen met het kijken van onschuldige video's over verrassingseieren worden toch wel door YouTube beschermd tegen content waar ze wellicht beschadigd door kunnen raken? Ja en nee. Omdat er bijna 500 uur video per minuut wordt geüpload op YouTube is het voor de mensen van YouTube onmogelijk om alles handmatig te checken. Daar heeft het software voor, zogenaamde bots. Die scannen op alle mogelijke manieren de video, de titels, de beschrijving, de tags en de audio. YouTube is, na een hoop kritiek en klachten over schadelijke content voor kinderen, bezig met een behoorlijke inhaalslag. Zo heeft het kort geleden 10.000 mensen aangenomen om zoveel mogelijk content handmatig te controleren. En dat gaat best de goede kant op. Zo is er een aantal grote internationale kanalen volledig verwijderd omdat ze echt fout bezig waren. Ik kom geregeld op events waar medewerkers van YouTube vanuit het hoofdkantoor updates geven waar ze mee bezig zijn qua techniek en ontwikkeling en dit is een belangrijk agendapunt voor ze. Geld verdienen prima, maar dan wel met content die deugt.

Verantwoordelijkheid bij de makers zelf
Maar goed, YouTube is het platform, ze maken zelf in principe geen content. Dus ligt er ook een hoop verantwoordelijkheid bij de makers zelf, de YouTubers. Eigenlijk iedereen die een video uploadt op zijn of haar kanaal. Vanuit ​De Tube School​ hebben we daarom een gedragscode opgesteld.
Een gedragscode? Maar YouTube is toch lang leve de creatieve vrijheid? Je mag daar toch doen en laten wat je wilt? Het platform is toch van 'ons'? Wat wij publiceren, daar heeft toch niemand iets over te zeggen? Ja dat klopt. Maar het is de vraag of deze anarchistische insteek uiteindelijk ook niet onze ondergang wordt. Want de misvatting is dat heftige, schokkende en negatieve video's het beste scoren. Er zijn grote aantallen creators die zich laten verleiden om hierin mee te gaan voor de snelle winst. Het scoort namelijk goed, dat wel. En dat levert dus kijkers op. Snelle groei van je kanaal. En uiteindelijk zelfs geld. Maar het is een doodlopende weg. En bovendien vaak schadelijk voor jonge kijkers.

Verantwoordelijkheid content van de maker
Want wat iedere creator moet beseffen is dat alles wat je publiceert gevolgen heeft. Je zet iets online, je wordt daarmee de maker van content waar alleen jij verantwoordelijkheid voor draagt. Uiteindelijk moet iedere creator, groot of klein, deze verantwoordelijkheid nemen. En daarmee bedoelen we dat iedere maker beseft dat hij of zij met het publiceren op YouTube een eigen zender is begonnen met een eigen kijkerspubliek. En het hebben van een publiek, hoe klein of groot dat ook is, brengt consequenties met zich mee. Mensen worden fan van je en daarmee wordt je voor hen een voorbeeld. Je krijgt een voorbeeldfunctie en daarmee draag je dus ook verantwoordelijkheid.

Een verantwoordelijkheid die de oude media wel snapt. Die hebben hier immers al jaren mee te maken. De NPO en ook de commerciële zenders zoals RTL en SBS. Toch? Nou, niet helemaal.


Profiteren van het succes
Oude, traditionele media willen wel graag profiteren van het succes van YouTube omdat het aantal lineaire televisiekijkers steeds verder daalt (vooral de jonge doelgroep) en daarom heeft RTL Nederland bijvoorbeeld een aantal eigen YouTube kanalen opgezet. Die kanalen luisteren naar de naam Concentrate. Een aantal verschillende kanalen met een hoop bekende gezichten uit de YouTube community waarop een hoop gevarieerde content te zien is. De doelgroep die kijkt begint al vanaf een jaar of negen, maar daar lijken de makers van Concentrate nou niet echt rekening mee te houden, want een groot gedeelte van de video's op Concentrate heeft als insteek: seks.

Het gaat niet om preutsheid 

Seks, maar dat is toch iets moois en we moeten onze kinderen toch gewoon seksuele voorlichting geven? Ja natuurlijk, en het gaat hier zeker niet om preutsheid, maar als de eerste vraag in een interview op een Concentrate kanaal aan een tieneridool is: 'ben je wel eens in je reet geneukt?' denk ik dat het faliekant misgaat. Jongens die in een video aan meisjes op straat vragen of ze voor een tientje aan hun borsten mogen zitten. Andy van der Meijde, waar jonge jongens tegenop kijken, die zonder enige context vertelt dat hij doodleuk 300.000 euro aan prostituees uitgeeft. Een populaire YouTuber die, wederom zonder context, vertelt dat hij op z'n veertiende ontmaagd is zonder condoom. Zomaar wat voorbeelden van video's uit de stal van RTL MCN. De video's staan overigens gewoon nog online. Oordeelt u zelf maar.

Niet om te informeren
RTL MCN maakt deze video's met overduidelijke seksuele termen in de titels. En ze doen dit niet om te informeren, niet om zaken te bespreken, maar puur en alleen om te scoren. Hier is doelbewust over nagedacht door een redactie en een eindredacteur. En hiermee verziek je een generatie jongeren die met deze schadelijke content opgroeit en denkt dat dit gewoon is, dat dit de norm is. Kopstuk van de Nederlandse YouTube community Dylan Haegens (1,3 miljoen abonnees) heeft zijn ​onvrede​ over deze situatie begin 2017 al een keer geuit, maar er kwam geen antwoord vanuit RTL MCN. En ook geen verandering.

Dwarsligger Cesar
Afgelopen week won NPO-presentator (van o.a. Club Hub) Cesar Majorana de award voor Beste Instagrammer op De Beste Social Awards. Cesar is een beetje een dwarsligger, gek op provoceren en dat is soms best leuk en nodig. Hij won de award overigens voor zijn account Waarom Vloggers Janken, een zogenaamd 'parodie account' met een zuur randje dat hij overigens eerst anoniem begon nadat zijn relatie met YouTuber Jiami uit was. Hij nam de prijs in ontvangst en wilde van de gelegenheid gebruikmaken om de RTL Concentrate situatie aan te stippen. Maar de organisatie en presentatie van de awardshow kreeg het benauwd en kapte hem voortijdig af met de ongemakkelijke opmerking: ​"dat ze daar dan samen tijdens de borrel maar even over moesten praten". Diezelfde avond zette Cesar zijn volledige statement op Twitter en Facebook en kreeg hij veel bijval uit verschillende hoeken. Ook diverse sites namen zijn statement over.

Opmerkelijk is het wel dat Club Hub, waar Cesar zelf werkt zich schuldig maakt aan dezelfde dingen waarvan Cesar RTL MCN van beschuldigt. Zo vraagt Cesar in ​deze video​ van 8 juni j.l. aan YouTuber David Harms binnen de eerste 5 seconden van de video of hij wel eens een trio heeft gehad. En lees ik titels als: '​Tim Douwsma voor twee miljoen in pornoproductie', '​Nathan had seks in een kroeg' en '​Afterparty in Hoerenhuis'. Ook heeft Club Hub de afgelopen dagen een aantal thumbnails veranderd en zijn er opeens een aantal video's niet meer beschikbaar. Dubbele moraal? Het is goed van Cesar dat hij deze situatie aangestipt heeft, maar dan moet hij wel het volledige plaatje schetsen.

Beste Instagrammer
RTL ​MCN-woordvoerder Melanie van Gelderen ​heeft inmiddels officieel gereageerd op het statement van Cesar: ,,Het is goed dat deze discussie nu op gang komt, maar de kern van het probleem van deze discussie is de veiligheid van kinderen en die verantwoording ligt bij YouTube.''

​Dat is jullie antwoord?
Serieus? RTL serieus? Dit is jullie antwoord? Die verantwoordelijkheid ligt bij YouTube? Wacht heel even. Dus jullie weten dat de kijkers jong zijn en dat bepaalde content die jullie voor ze maken eigenlijk niet geschikt voor ze is en dan moet YouTube maar controleren of deze video's er doorheen komen? Jullie hebben dus geen enkel aandeel en nemen geen verantwoordelijkheid voor de content die jullie zelf bedenken, maken en uploaden? Uit welk verrassingsei komen jullie?

Scoren met RTL5-gekkies
Willen we nog meer video's over seks die absoluut niet geschikt zijn voor de minderjarige kijker? Wil je echt dat mensen alleen maar gericht zijn op negatieve aandacht? Zoals iemand uit de directie van RTL mij vorig jaar lachend aankeek toen ik hem aansprak over bepaalde YouTubers binnen zijn netwerk die zeer grensoverschrijdende video's hadden gemaakt en zei: ​"Bas, maak je toch niet zo druk joh, het zijn gewoon de Oh, oh, Chersootjes van YouTube, de RTL5 gekkies waar we op tv ook mee scoren, dat is toch lachen!".

​Het was mij toen al duidelijk dat ze bij RTL weinig met ethiek hebben, zowel op tv als op YouTube. Zoals men vroeger al riep bij televisie: ​Alles voor de kijkcijfers! Het is van groot belang is dat iedere maker, van amateur tot groot bedrijf, zich bewust is van zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. In wat voor wereld willen wij leven? Hoe kunnen wij als YouTubers bijdragen aan een fijne omgangsvorm? Hoe kunnen wij een voorbeeld zijn voor onze kijkers?

YouTube is liefde
Als we kijkers kunnen binden aan onze video's dan kunnen we ook bijdragen aan een betere wereld. Iedere maker, hoe klein of hoe groot ook, draagt zijn steentje bij. En daarom is mijn motto: YouTube is liefde. Het klinkt wat naïef en zo is het ook bedoeld. Maar het is geen liefde. Het kan keihard zijn, zakelijk, gemeen, achterbaks, grensoverschrijdend, schokkend. Maar ik zoek bewust de positieve aandacht. Vandaar dit motto. En als je een positieve bijdrage wilt leveren heb ik hier een paar simpele spelregels voor iedereen die video's uploadt op YouTube:

● Breng jezelf en anderen tijdens het filmen niet in gevaar;
● Roep niet op tot haat of geweld;
● Hou je aan de regels van de wet;
● Er kijken ook jonge kinderen. Hou daar ​altijd​ rekening mee;
● Ga respectvol om met mensen die je filmt;
● Vraag om toestemming aan de mensen die je filmt. In de openbare ruimte mag je alles en iedereen filmen, maar om mensen duidelijk in beeld te laten komen heb je toestemming nodig;
● Maak geen ruzie met andere creators. Hou het goed. We hebben elkaar uiteindelijk allemaal nodig. Het is één community.

Stem van de nieuwe generatie makers
En om af te sluiten nog een oproep: kijk of je vooral positieve aandacht kan krijgen. Kijk of je je kijkers kunt verrassen met prachtige, verrassende, slimme, inventieve, soms zachte, menslievende en grappige content. Alle creators samen zijn namelijk de stem van de nieuwe generatie makers.