BRON BNNVARA

De NPO ligt weer eens onder vuur. In Hilversum willen ze - noodgedwongen - bezuinigen op programma's als Andere Tijden, Brandpunt+ en Tegenlicht, de top houdt een kritisch rapport over het eigen functioneren achter, omroepbazen zijn boos op de raad van bestuur en er is gedoe met de nieuwe videodienst NPO Start Plus. Tijd dus voor nieuw elan op het muffe Mediapark. Of verzandt de discussie weer? De ontwikkelingen van de afgelopen tijd nopen ertoe eens te denken over hoe een nieuwe publieke omroep er uit zou kunnen zien.

1. Maak het een minder log apparaat
Bij de NPO is er nog sprake van verschillende lagen en structuren. Met een raad van bestuur, een raad van toezicht, een directie, zendermanagers en dan natuurlijk ook de omroepbazen en hun management. We vergeten er vast een paar. Maak gewoon één iemand CEO en zet die in een driekoppige directie met de twee zenderbazen (Frans Klein voor tv/video en Jurre Bosman voor audio). Haal vervolgens ook eens de bezem door al die 'omroep-apparatchiks' die al jaren binnen de NPO van het ene naar het andere baantje gaan. Tijd voor vernieuwing en fris bloed.

2. Geef de omroepen een andere rol
Er gaat al jaren een discussie over het opheffen van de publieke omroepen, want die komen nog uit een tijd van verzuiling die inmiddels lichtjaren achter ons ligt. Anderzijds is pluriformiteit belangrijk voor het publieke bestel en moet elke stroming vertegenwoordigd worden. Daarmee kom je wel aardig uit bij het bestel zoals het nu is. Maar de macht is nog wel erg groot. De EO hoefde een paar jaar geleden zelfs als één van de weinige omroepen helemaal niet te fuseren. We hebben nu eenmaal een grote bible belt, dus daar zal het wel mee te maken hebben. MAX trekt veel kijkers en heeft in feite de functie van de TROS overgenomen. Die omroep fuseerde met de AVRO, dat cultuur hoog in het vaandel heeft. Maar dan niet de low culture van de TROS. De VARA kreeg BNN in de schoot geworpen. De omroep die ooit op rebelse manier tot het bestel was toegetreden om jongeren te bedienen, maar de rebellen van toen zijn inmiddels ook veertigers en jongeren kunnen zich er niet meer mee identificeren. Iemand nog iets vernomen van PowNed? En hoe zit het met WNL? Zo kunnen we nog wel even doorgaan.

De VPRO - altijd de meest eigenzinnige van alle omroepen - sorteert overigens voor op minder afhankelijkheid van de publieke omroep. Daar heeft men vorig jaar zelfs uitgesproken niet langer afhankelijk te willen zijn van de NPO als enig platform. De NPO wordt in de visie van de VPRO één van zijn distributiekanalen naast een eigen multimediale uitgeverij plus eigen online omgeving.

Een plan dat NTR-directeur Paul Römer zal toejuichen. Hij pleit ervoor dat omroepen verder gaan als productiehuizen en niet langer zeker zijn van zendtijd.Deze losse omroepen kunnen wel overal hun programma's aan verkopen of ze zelf online zetten en daar geld uit halen. Er blijft in zijn plan één omroep over en dat is de NPO zelf.

Het plan klinkt bekend. Vier jaar geleden was er ook al zoiets. De omroepen moesten productiehuizen worden en concurreren met productiehuizen van buiten. Neem EndemolShine of Talpa. Het plan haalde het nooit, maar blijft interessant.

Want waarom zouden BNNVARA of de TROS niet een eigen programma op RTL of SBS kunnen hebben? Zeker bij de vraag of er nog amusement op de publieke omroep te zien zou moeten zijn. Die vraag is net zo interessant als de vraag of nieuws- en actualiteitenprogramma's wel bij de publieke omroep passen. Maar die laten we voor nu even gaan.

3. Denk niet meer in kanalen
De NPO moet veel minder lineair gaan denken. Op tv heeft het drie kanalen. Dat is er al één teveel. Weg dus met NPO 3. Want NPO 3 wordt nu vaak gevuld met programma's voor een wat jonger publiek, maar dat publiek weet die zender niet te vinden en kiest voor digitale wegen. Maar het ligt nu eenmaal vast, dus de zender móet gevuld worden. En dus kijkt er geen mens naar een reisprogrammaatje waarin zogenaamde BN'ers het leuk met elkaar hebben. Dat kan niet de bedoeling zijn. NPO 1 is marktleider in Nederland en dat is niet voor niets. Er zijn daar genoeg ijzersterke programma's. Daar wordt ook over gepraat op de sociale kanalen, maar er ligt nog veel meer mooie content op de plank, zoals series en documentaires, die vaak NPO 1 niet haalt. Zorg dus dat die zender zijn kracht behoudt en zorg dat er een on demand platform is waar je al die sterke content kan zien. Doe gewoon eens wat de kijker wil.

4. Maak van 3FM een popkanaal met nieuwe muziek of zet FunX erop
Over radio valt ook veel te zeggen. Inmiddels is duidelijk dat 3FM zijn beste tijd gehad heeft in de huidige vorm. Vergeefs wordt geprobeerd te concurreren met de commerciële partijen. Radio 2 draait ook genoeg hits, dus gooi het met 3FM over een andere boeg. 3FM zou puur nieuwe muziek moeten gaan draaien. Nieuwe releases, eigen ontdekkingen. Een andere mogelijkheid is de populaire urban stadszender FunX de FM-frequentie te geven. Dat levert betere luistercijfers op dan velen denken.


5. Kom met een (technisch) goed on demand platform dat kan concurreren met Netflix
In een concept-jaarplan voor volgend jaar staat dat de publieke omroep kijkers voortaan veel wil laten betalen voor programma's die online staan. In de Kamer werden er vragen over gesteld. Want het moet niet zo zijn dat de kijker voor programma's die op het open net te zien zijn geweest, ineens moet gaan betalen. Dat is eigenlijk een dubbele rekening. Een NPO-woordvoerder wist te vertellen dat die programma's gewoon gratis te zien blijven via het platform NPO Start, het voormalige Uitzending Gemist. De plannen zijn nog 'volop in ontwikkeling'. De NPO introduceerde onlangs, naast NPO Start, wel NPO Start Plus waar je voor bijna 3 euro per maand kan kijken naar NPO-content. NPO zit ook in NLZiet, samen met RTL en SBS en daar betaal je bijna 8 euro voor.
De publieke omroep moet meer geld verdienen, dus een betaalde on demand dienst kan daarbij helpen. Waar de NPO echt mee zou kunnen scoren is hele (drama-)series online zetten voordat ze op tv komen. Of series die misschien wel helemaal het lineaire programmaschema niet halen. Netflix gaat zijn abonnementgeld verhogen en biedt niet altijd de 'kwaliteit' die je op de NPO ziet. Denk aan Britse detectives, om maar een zijstraat te noemen.
Belangrijk is ook dat het technisch hoogstaand moet zijn. Voorlopig kan geen ander VOD-platform tippen aan de techniek van Netflix. Probeer NLZiet maar eens en je moet zachtjes huilen.

6. Geef STER digitaal de ruimte

Ster-baas Frank Volmer pleit voor een verruiming van de reclamemogelijkheden online. De NPO-sites worden zeer goed bezocht, maar het levert slechts 5 miljoen euro op. Volmer denkt er een veelvoud kan worden verdiend. Hij hoopt er allereerst met YouTube uit te komen, zei hij in een interview met NRC. Volgens een schatting van onderzoeksbureau EY kan STER jaarlijks 2 miljoen extra aan reclame verdienen. Nu exploiteert STER er nog geen reclame. Eerst moet de wet daarvoor worden aangepast. Volmer verwacht dat het gaat lukken. Het is ook typisch voor de Nederlandse markt dat er van alles is geregeld over traditionele mediakanalen als tv- en radio, maar over online nauwelijks.